Dijital dünya ile artık özgürlük alanı iyice daralan bireyler olarak, ara ara aşılan sınırlarımızı korumaya ihtiyacımız olduğu aşikardır. Bu yazıda; hem kendi sınırlarımızı bilmek, hem de iletişimde bulunduğumuz bireylerin sınırlarına saygı göstermek için ufak hatırlatmalar yapmaya çalıştık.
Dijital Dünyada Âdâb Kuralları
Tdk’ya göre âdâb; bir toplulukta uyulması gereken ve insanlar arasındaki davranışları düzenleyen nezaket, saygı ve görgü kurallarına denir. Bu kurallar hem çevrimiçi/çevrimdışı dünyada geçerli olmasına rağmen bazen dijital dünyada bunları göz ardı edebiliyoruz. Gelin; biraz o âdâb kurallarına aykırı olan durumlardan bahsedelim :
Genel Olarak;
- İzinsiz ses ve video kaydı yapmak. (âdâb kuralının dışında kul hakkına da girer)
- Sürekli yediğini, içtiğini, sahip olduğu nimetleri paylaşmak
- Gece geç saatlerde arama yapmak, mesaj atmak
- Beklenmedik anlarda görüntülü arama yapmak
- Mesajlara selam dahi vermeden başlamak
- Mesajlarda kaba, nezaketten uzak bir dil kullanmak
- Kullanılan emojilerin, işaretlerin yanlış ve rencide edici olması
- Paylaşılan ses, video vs. ile dalga geçmek
- Uygun zamanda gelen arama ve mesajlara geri dönüş yapmamak
- Mesai saatleri haricinde, insanların aileleri ile vakit geçirdiği saatlerde ısrarla irtibat kurmaya çalışmak
- Marka ve çalışmanızın reklamını yapmaları için insanlara ısrarcı olmak
İlmi açıdan;
- Arkadaşlarına sorup kolayca öğreneceği bir konuyu ısrarla hocasına özelden sormak
- Ders anlatımı esnasında izin almadan sürekli soru sorarak konuyu bölmek
- Çevrimiçi derslerde bulunduğu ortamın mahremiyetine dikkat etmemek. İlmi ciddiyete uygun olmayan bir şekilde, musait olmayan ortamda derse dahil olmaya çalışmak
- İzin almadan hocasının veya arkadaşlarının telefon numaralarını başkalarına vermek
- Sabah çok erken veya gece vakti hocasına mesaj atmak, arama yapmak
- Ders gruplarında yapılan uyarıları takip etmemek, yazılı kuralları dikkatlice okumamak
- Az sözle ifade edilecek konuları uzun uzun mesajlarla ifade etmek
- Gereksiz yere büyük harfler ile yazışmak, sık sık özel simgeler kullanmak
- Mesaj yazarken; özellikle kişişel hitaplarda imla kurallarına riayet etmemek
- Doğruluğundan emin olmayan konularda; özellikle islami ilimlerde araştırmadan paylaşımlar yapmak
- Ders gruplarında, markanızın ve çalıştığınız vakıf, cemaat gibi kurumların reklamlarını izinsiz paylaşmak
- Başkasının emeğine/çalışmasına saygı göstermemek
- Emek hırsızlığı yapmak, ismini silmek, logosunu kapatmak
- Başkasının marka adını veya benzerini kullanmak
- Telif hakkı yasalarına saygı göstermemek
Zaman zaman hepimizin düştüğü bu hatalar, fark etmeden de olsa yaptığımız bu ihlaller, bazen muhatabımızı üzüp incitebilir. Bu nedenle çevdimdışı hayattaki görgü ve nezaket kurallarını çevrimiçi dünyada da uygulamalıyız.
Sizlerin de eklemek istediğiniz başka maddeler var mı ? Varsa yorumlara yazabilirsiniz.
